Istnieją trzy główne systemy energetyczne wykorzystywane podczas jazdy:
- ATP/CP (adenozynotrifosforan i fosforokreatyna)
- tlenowy
- beztlenowy
We wszystkich trzech wytwarzany jest ATP który jest podstawowym
paliwem dla skurczu mięśnia .
Mięśnie są w stanie magazynować niewielkie ilości ATP/CP wystarczające
na ok 10 sęk pracy , dlatego też organizm musi ciągle produkować ATP .
System ATP/CP dostarcza energii tylko dla najkrótszych maksymalnych
wysiłków.Krótkie maksymalne wysiłki głównie zależą od systemów
beztlenowych , a wysiłki długotrwałe są uwarunkowane od systemu
tlenowego .
Podczas zawodów potrzebujesz wykorzystać wszystkie trzy systemy
energetyczne. Dlatego też podczas treningów doskonalić należy każdy z
nich.
Niestety trudno jest doskonalić je tak aby osiągnąć maksima potencjału dla każdego .
Słabo rozwinięty system tlenowy jest czynnikiem ograniczającym
sukcesy w kolarstwie.System ten jest odpowiedzialny za wdychanie tlenu
, jego wchłanianie , transport i dostarczanie go do pracujących mięśni.
Doskonalenie
systemu tlenowego następuje stosunkowo wolno - stąd tez potrzeba dużo
pracy , czasu i wysiłku aby zaobserwować efekty.
System ATP/CP jest wykorzystywany gdy energia jest potrzebna
natychmiast . Adenozynotrifosforan i fosforokreatyna dostarczają
energii dla krótkich do ok 10 sęk wysiłków maksymalnych jak np: zrywy
,sprinty ,krótkie strome podjazdy.Rozpad cząsteczki ATP daje energie
dla skurczu mięśnia a CP dostarcza energie dla odbudowy ATP aby proces
mógł się powtórzyć.Zaletą tego systemu jest to że dostarcza energii dla
krótkiej "eksplozji" wysiłku i niezbędny czas na rozwinięcie się innej
beztlenowej "drogi energetycznej" - mechanizmu beztlenowego.
Włącza
sie on do pracy po wyczerpaniu zasobów ATP/CP czyli po wspomnianych
wyżej około 10 sekundach . W celu uzyskania ATP zaczyna się rozkład
zgromadzonego cukru (glikogenu). Jest to sposób na uzyskanie energii o
wiele szybszy niż przy mechanizmie tlenowym który wymaga większej
ilości reakcji na poziomie komórkowym .Rozpad glikogenu nazywany jest
inaczej glikozą - nie wymaga ona tlenu dla uzyskania energii .System
ten bardzo szybko zużywa węglowodany i w jego wyniku powstaje także
produkt uboczny - kwas mlekowy.Jego akumulacja w mięśniach i krwi
znacznie ogranicza wydolność i powoduje obniżenie intensywności wysiłku
.Rezultat akumulacji kwasu mlekowego który powoduje spadek wydolności
jest nazywany progiem mleczanowym inaczej LT (lactate treshold).Trening
w strefie w pobliżu LT poprawia zdolność do generowania wyższej mocy
jak i wydłużenie czasu zdolności do jej utrzymania.
Mechanizm tlenowy - stanowi podstawę treningu kolarskiego . Jeśli twój
cel to MTB , szosa ,tor , wycieczki rowerowe , to system tlenowy jest
głównym celem treningu .System tlenowy zaczyna dostarczać energii po ok
5 minutach - tyle czasu potrzebuje układ krążenia na reakcję na
wzmożoną aktywność fizyczną i transport tlenu do mięśni tak aby mogły
one wytworzyć ATP z użyciem ok 20 kroków na poziomie komórkowym do
produkcji ATP .Systemowi tlenowemu potrzeba czasu do rozpoczęcia
produkcji energi , ale z cząsteczki glukozy może uzyskać jej więcej niż
metabolizm beztlenowy .Pozwala więc lepiej gospodarować zasobami paliwa
a jego produktami ubocznymi jest dwutlenek węgla i woda a nie kwas
mlekowy .Wszystko to oznacza ze system teoretycznie może pracować
nieprzerwanie jeśli tylko będzie pod dostatkiem paliwa i tlenu.Podczas
treningów o niskich i umiarkowanych intensywnościach tlenowy system
wykorzystuje węglowodany , tłuszcz i białka .Proporcje miedzy nimi są
różne , zależne od intensywności , są mniej więcej równe podczas
intensywności niskiej a wraz z jej wzrostem wzrasta udział węglowodanów
Układ krążenia i oddychania.
Kolarstwo stawia największe wymagania pracy układów sercowo-naczyniowego i oddechowego.
Krew dostarcza do pracujących organów tlen, substraty utleniania i pomaga w usunięciu
z organizmu produktów przemiany materii.
Podczas treningu zmienia się objętość krwi, jej zdolność do wiązania i transportowania tlenu i dwutlenku węgla
oraz zdolność do neutralizowania produktów przemiany,
szczególnie kwasu mlekowego, powstającego w organizmie w czasie intensywnej pracy.
Ukrwienie mięśni jest jednym z głównych czynników, limitujących wydolność specjalną
zawodników.
Moc pracy serca ocenia sie na podstawie objętości krwi, przepompowywanej przez nie
w jednostce czasu.
Podczas intensywnej pracy mięśniowej serce nietrenującego człowieka może przepompować
w ciągu jednej minuty 20-241 krwi, a serce zawodnika wysokiej klasy do 46 litrów.
Efektywnym sposobem treningu doskonalącego pracę układu krążenia
jest wysiłek przy HR 135-185 ud./min.
Wtym przedziale intensywności objętość skurczowa
wynosi od 93 do 100% maks. Wysoką efektywność mają, tu obciążenia o charakterze
ciągłym, zmiennym i interwałowym.
Krew, przepływając przez kapilary małego obiegu, styka sie z pęcherzykami płucnymi,
gdzie odbywa sie wymiana gazowa.
Dwutlenek węgla przenika z krwi żylnej do płuc i jest wydalany z organizmu,
a równocześnie krew wysyca się tlenem.
Życiowa pojemność płuc wynosiła u badanych kolarzy 5,5-6,8 I
(u początkujących 3,2-3,8 I);
siła wdechu wynosiła 150-240 mm Hg (u początkujących 80-150 mm Hg).
Połączenie wysokiego poziomu życiowej pojemności płuc i dużej siły mięśni oddechowych
pozwala kolarzom uzyskiwać wielkość maksymalnej wentylacji płuc
w zakresie 200-250 l/min podczas gdy u młodych niewytrenowanych mężczyzn osiąga 100 l/min. a u kobiet 80 l/min.
Wentylacja płuc o wielkości 60-140 l/min,
charakterystyczna dla kolarzy, uzyskiwana jest przez układ oddychania bez
dużego wysiłku.
Jednym z podstawowych, łatwo mierzalnych efektów systematycznej aktywności ruchowej stosowanej przez człowieka jest zwolnienie spoczynkowej częstości skurczów serca, czyli - u osoby zdrowej - zwolnienie tętna. Średnia spoczynkowa częstość skurczów serca osoby dorosłej wynosi 72 ud./min-1. U osób trenujących przyjmuje ona wartości poniżej 60 ud./min. Do zwolnienia spoczynkowej częstości skurczów serca dochodzi już po 8-10 tygodniach treningu. U dobrze wytrenowanych sportowców mogą to być wartości poniżej 40 ud./min a nawet ponizej 30 ud/min.
U osoby systematycznie trenującej dochodzi do wzrostu objętości i masy mięśnia sercowego.
Największe przyrosty objętości i masy mięśnia sercowego obserwuje się u osób trenujących dyscypliny wytrzymałościowe. Objętość serca młodego, zdrowego mężczyzny wynosi średnio 600-650 cm3 zaś kobiety 550-600 cm3. Jeśli te osoby systematycznie trenują, to u mężczyzny objętość sylwetki serca może osiagnąć wartość powyżej 1100 cm3, a u kobiet powyżej 800 cm3. Największe wartości opisane w piśmiennictwie sięgają 1700 cm3. Stwierdzono je u kolarzy, biegaczy długodystansowych i maratończyków.
Stan czynnościowy mięśnia sercowego charakteryzuje się najczęściej za pomocą objętości wyrzutowej serca (SV) oraz pojemności minutowej serca (CO). Pojemność minutowa serca jest iloczynem objętości wyrzutowej i ilości skurczów serca na minutę (HR).U osób wytrenowanych w czasie wysiłku maksymalnego pojemność wyrzutowa może osiągnąć 150-160 ml, podczas gdy u osób niewytrenowanych tylko 100 ml.
Pojemność minutowa serca osób wytrenowanych w spoczynku przyjmuje dolne granice normy; która wynosi dla populacji nietrenującej wartość 4-4,5 l/min. Natomiast maksymalna pojemność minutowa serca osiągana w czasie wysiłku maksymalnego u osób wytrenowanych waha się od 20-40 l/min, podczas gdy u osób wytrenowanych nie przekracza 20 l/min.
Przyjmuje się, że niska wartość pojemności minutowej serca w spoczynku zaś wysoka w czasie maksymalnego wysiłku, świadczy o ekonomicznej pracy serca osoby wytrenowanej.
|
"
